Την ατομική έκθεση της πολυαγαπημένης μου φίλης Ρίας Δάμα, με τίτλο «Αίνιγμα σε εννέα συλλαβές», παρουσιάζει ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων από 18 Μαΐου έως 18 Ιουλίου 2021 στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη».
Κοιτώντας τα έργα της Ρίας Δάμα πιάνεις τον εαυτό σου να ιχνηλατεί ασταμάτητα. Διαβάζεις έξοχες φράσεις σε λόγια γλώσσα και προσπαθείς να εντοπίσεις την πηγή τους. Περιεργάζεσαι σχέδια και αφαιρετικά μοτίβα και αναρωτιέσαι ποια μπορεί να είναι η προέλευσή τους. Στο έργο της Δάμα, η διαδικασία του βλέπειν ανάγεται σε μια αέναη ιχνηλάτηση, η οποία οδηγεί σε μια εσωτερική περιπλάνηση.
Ο τίτλος I’m a riddle in nine syllables («Αίνιγμα σε εννέα συλλαβές») είναι απόλυτα ταιριαστός για να περιγράψει το περιεχόμενο της έκθεσης αλλά και την εμπειρία θέασης. Κατά έναν περίεργο τρόπο, η αινιγματική αίσθηση που υποβάλλουν τα έργα της Δάμα, εξηγεί και την κεντρική θεματική της έκθεσής της, η οποία εστιάζει στη γυναίκα και στον ψυχικό της κόσμο. Η καλλιτέχνιδα δανείζεται τον πρώτο στίχο από το ποίημα «Metaphors» (1959) της Sylvia Plath, ένα ποίημα-γρίφο με αναφορές στην εγκυμοσύνη, για να προσεγγίσει αυτό που ο Freud ονόμασε «γρίφο της φύσης της θηλυκότητας».
Τα κείμενα στα έργα της Δάμα προέρχονται από διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ενώ οι τίτλοι των έργων είναι στίχοι από ποιήματα της Sylvia Plath. Οι αγγλικοί τίτλοι, που σκόπιμα έχουν παραμείνει αμετάφραστοι, αναφέρονται στη θεματική κάθε έργου και αποτελούν ουσιώδες τμήμα του, δεν διαδραματίζουν απλά συνοδευτικό ή περιγραφικό ρόλο. Το εγχείρημα, ωστόσο, είναι παράτολμο: δύο ανόμοιες γλώσσες έρχονται σε αντιπαράθεση, σε έναν διαπολιτισμικό διάλογο.
Η Δάμα δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι στην ύλη. Όλα τα έργα της έκθεσης είναι χειροποίητα, φτιαγμένα με υπομονή και επιμονή και με έμφαση στη λεπτομέρεια: οι τέσσερις μεταξοτυπίες με μοτίβα από παραδοσιακά κεντήματα, οι συνθέσεις φράσεων και μοτίβων τυπωμένες ανάγλυφα χωρίς μελάνι, τα έξι φωτεινά κουτιά που αντιστοιχούν σε ισάριθμες θεματικές (description, clothes, bride, marriage, fate, love) οι οποίες συγκροτούν τον κύκλο ζωής μιας γυναίκας, τα καδραρισμένα έργα με αλλεπάλληλα στρώματα από φύλλα χαρτιού, όπου φράσεις γραμμένες σε γραφομηχανή συνδιαλέγονται με σχεδιασμένα μοτίβα, και, τέλος, οι επιδαπέδιες εγκαταστάσεις με πλακίδια πορσελάνης, που κι αυτές αναπαράγουν μοτίβα από κεντήματα των Σποράδων.
Η έκθεση της Ρίας Δάμα στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να προσεγγίσουμε έναν γρίφο που εκ προοιμίου δεχόμαστε ότι είναι άλυτος ή δισεπίλυτος, και ίσως γι’ αυτό παραμένει ελκυστικός.
Διάρκεια έκθεσης: 18 Μαΐου – 18 Ιουλίου 2021
Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη»: Αγγελική Χατζημιχάλη 6, Πλάκα.
